Chương trình Luật Hùng Sơn giới thiệu về các vấn đề liên quan đến lực lượng cảnh sát địa phương như: Thẩm quyền của cảnh sát địa phương, vai trò của cảnh sát địa phương và quyền kiểm tra đột xuất nơi cư trú của người dân.
Cảnh sát khu vực là gì?
Đội Cảnh sát khu vực là một phần của Công an nhân dân (CAND) và được thành lập từ năm 1955. Theo Thông tư số 09/2015/TT-BCA, Đội Cảnh sát khu vực là một đơn vị Cảnh sát nhân dân, có nhiệm vụ thực hiện chức năng quản lý an ninh trật tự (ANTT) tại các đơn vị Công an phường, thị trấn, Đồn Công an và các vùng xã phức tạp về ANTT. Đội Cảnh sát khu vực có vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn và đấu tranh với các hành vi vi phạm pháp luật tại các vùng phức tạp. Tương tự như trưởng làng/tổ trưởng khu phố là đội ngũ của UBND cấp xã để thực hiện công tác quản lý.
Một số đơn vị công an cấp xã không được phân bổ Cảnh sát khu vực. Chỉ có Công an phường, thị trấn, đồn Công an và các xã quan trọng, nơi có Trưởng, Phó Trưởng Công an là Công an chính quy thì mới được phân bổ Cảnh sát khu vực. Các địa điểm này thường phức tạp về an ninh trật tự.
Quyền hạn của cảnh sát khu vực
Nhiệm vụ, quyền hạn và cách thức làm việc của Cảnh sát khu vực, công an đường phố và tổ chức lề lối được chỉ định rõ trong các Điều lệnh công tác tương ứng. Điều lệnh công tác của Cảnh sát khu vực được ban hành dựa trên Quyết định số 10/QĐ ngày 1.8.1974 của bộ trưởng Bộ Công an, Điều lệnh công tác của công an đường phố dựa trên Quyết định số 04/QĐ – BNV ngày 18.1.1987 của bộ trưởng Bộ Nội vụ và Điều lệnh cảnh sát khu vực dựa trên Quyết định số 118 – QĐ/BNV(C13) ngày 29.6.1994 của bộ trưởng Bộ Nội vụ (nay là Bộ Công an). Thông tư số 09/2015/TT-BCA quy định về Điều lệnh Cảnh sát khu vực đã được ban hành ngày 10/2/2015 bởi Bộ Công an.
Nhiệm vụ của cảnh sát khu vực là đảm bảo an toàn, trật tự và ngăn chặn tội phạm cũng như các hành vi vi phạm pháp luật trong khu vực mà họ phụ trách bằng cách thực hiện các biện pháp phòng ngừa và đấu tranh chống tội phạm.
Về việc duy trì trật tự của xã hội, cảnh sát đảm nhận trách nhiệm quản lý khu vực sống cư trú tại những địa điểm phức tạp, bao gồm các cơ sở đặt tại các thành phố, thị xã, thị trấn và thị tứ.
Nhiệm vụ và thẩm quyền của cảnh sát khu vực bao gồm đảm bảo an ninh và trật tự, quản lý hộ khẩu và nhân khẩu, giáo dục và quản lý các đối tượng trong khu vực, khuyến khích cộng đồng tham gia vào phong trào bảo vệ an ninh Tổ quốc, xử lý các vụ việc đơn giản liên quan đến an ninh và trật tự, và chống lại tệ nạn xã hội.
Cảnh sát khu vực có được quyền kiểm tra đột xuất chỗ ở của công dân?
Nhiệm vụ chính của Cảnh sát khu vực là quản lý cư trú. Khi thực hiện nhiệm vụ này, Cảnh sát khu vực sẽ được kiểm tra thường xuyên hoặc đột xuất theo quy định tại Khoản 1 Điều 26 Nghị định 35/2014/NĐ-CP của Chính phủ hướng dẫn thi hành Luật cư trú. Với việc cho phép Cảnh sát khu vực được kiểm tra cư trú đột xuất, các văn bản không quy định về thời gian kiểm tra, nên được hiểu là được kiểm tra bất cứ lúc nào nếu thấy cần thiết. Khi kiểm tra cư trú, Cảnh sát khu vực có thể yêu cầu sự hỗ trợ của các lực lượng khác như tổ trưởng tổ dân phố hoặc cán bộ dân phòng. Tuy nhiên, việc này không bắt buộc; do đó, nếu thấy Cảnh sát khu vực đến kiểm tra cư trú một mình, người dân cũng không nên thiếu hợp tác. Việc kiểm tra cư trú khác với việc khám xét chỗ ở trong vụ án hình sự. Việc kiểm tra khá đơn giản, Cảnh sát khu vực chỉ kiểm tra số lượng người có trong nhà và thông tin đăng ký cư trú hay lưu trú của họ. Cảnh sát khu vực không được lục lọi đồ đạc, sổ sách hoặc yêu cầu xuất trình bất kỳ vật hay tài liệu nào ngoài giấy tờ tùy thân. Vì đây là nhiệm vụ đơn giản, không cần phải có lệnh của thủ trưởng cơ quan điều tra và quyết định phê duyệt của Viện kiểm sát như đòi hỏi của một số người khi bị kiểm tra.
Một số ý kiến cho rằng cho phép Cảnh sát khu vực kiểm tra địa chỉ cư trú của công dân theo quy định tại Nghị định 35 là vi phạm hiến pháp. Theo hiến pháp, mọi người đều có quyền không bị xâm phạm địa chỉ cư trú và không ai được vào địa chỉ cư trú của người khác nếu không được sự đồng ý của họ. Tuy nhiên, tôi cho rằng đây là quan điểm quá cứng nhắc và nghiêm trọng hóa vấn đề. Quyền của công dân chỉ được tôn trọng khi hoạt động của họ là hợp pháp. Vì vậy, cơ quan quản lý Nhà nước cần kiểm tra để biết liệu công dân có thực hiện quyền của họ một cách hợp pháp hay không. Mục đích của việc Cảnh sát khu vực kiểm tra địa chỉ cư trú của công dân là để phục vụ cho công tác quản lý và kiểm tra cư trú, chứ không phải để xâm phạm địa chỉ cư trú như các trường hợp tranh giành đất cát.
Việc lợi dụng nhiệm vụ, quyền hạn để gây phiền hà, xâm phạm quyền lợi hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân là hành vi bị nghiêm cấm theo Thông tư 09/2015/TT-BCA. Anh được quyền kiểm tra đột xuất nhưng không được sử dụng để gây phiền hà cho người dân. Vì vậy, nếu không có dấu hiệu rõ ràng, cần hạn chế và đặc biệt là đêm khuya cần hạn chế nhiều hơn.
Chào quý khách, Nếu quý khách có bất kỳ câu hỏi nào về “Công an địa phương là gì”, Công ty Luật Hùng Sơn đã cung cấp đầy đủ thông tin ở đây. Để nhận được tư vấn trả lời nhanh chóng và chính xác nhất, quý khách có thể liên hệ với chúng tôi qua Hotline 0964 509 555 hoặc đặt lịch tại văn phòng. Chúng tôi cảm ơn quý khách đã theo dõi bài viết. Chân thành!
