Tại tọa đàm giáo dục với chủ đề “The Big Questions – trẻ cần học cách hỏi”, TS Bùi Trân Phượng, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Hoa Sen, đã chia sẻ những trải nghiệm của bản thân và quan điểm về tầm quan trọng của việc trẻ em được khuyến khích đặt câu hỏi. Những suy ngẫm này không chỉ phản ánh thực tế giáo dục hiện tại mà còn góp phần định hình tư duy cho thế hệ tương lai.
[related_posts_by_tax title=""]
Suy Nghĩ Về Câu Hỏi “Hỗn Láo”
Nhớ lại kỷ niệm tuổi thơ, TS Bùi Trân Phượng kể về một lần cô bé 10 tuổi đã đặt ra câu hỏi “Con có yêu cầu má đâu!?” khi nghe bà nội nhắc đến công lao sinh thành của mẹ. Câu hỏi vô tình bị coi là hỗn láo và vô ơn, dẫn đến việc cô phải chịu hình phạt đứng úp mặt vào tường. Ký ức này vẫn ám ảnh bà đến nay, khiến bà luôn tự vấn khi thấy những câu hỏi tương tự từ các bạn trẻ: “Mình có đang kỳ cục và nghĩ oan cho người ta không?”
Theo bà, nhiều câu hỏi của trẻ em thường xuất phát từ sự tò mò, là cơ hội để khám phá thế giới xung quanh, chứ không phải là sự bất kính hay thiếu tôn trọng.
Sự Bảo Bọc Quá Mức Của Phụ Huynh
TS Bùi Trân Phượng cho rằng, cha mẹ hiện nay thường muốn truyền đạt kinh nghiệm cá nhân hơn là lắng nghe câu hỏi của con cái. Mặc dù điều này là phổ biến trên toàn thế giới, nhưng tại Việt Nam, áp lực từ văn hóa bảo bọc càng lớn hơn. Theo bà, điều này khiến trẻ em gặp khó khăn trong việc phát triển khả năng tự lập, tư duy độc lập và tạo ra áp lực không cần thiết lên chính chúng.
Bà cũng nhấn mạnh rằng, mặc dù xã hội ngày nay đã cải thiện về vật chất, nhưng lại đối mặt với nhiều thách thức mới, như sự phát triển nhanh chóng của công nghệ. Do đó, việc nuôi dạy trẻ không nên chỉ tập trung vào việc bảo bọc mà còn cần khuyến khích trẻ thỏa sức đặt câu hỏi.
Giáo Dục Không Thay Đổi Qua Thời Gian
Một phần nổi bật trong bài phát biểu của TS Bùi Trân Phượng là sự so sánh ngành giáo dục với sự phát triển vượt bậc của công nghệ. Trong khi xe hơi và điện thoại đã tiến bộ rất nhiều qua hàng trăm năm, thì mô hình lớp học vẫn giữ nguyên với một người giảng dạy đứng trên bục giảng và học sinh ngồi lắng nghe.
Theo bà, thời đại hiện nay không chỉ cần những người tiếp thu kiến thức, mà cần con người biết tư duy, sáng tạo. Khi trẻ em không được khuyến khích để đặt câu hỏi, chúng sẽ rất khó tìm kiếm cơ hội việc làm trong xã hội cạnh tranh này.
Khả Năng Đặt Câu Hỏi Là Cốt Lõi Của Giáo Dục
Nguyễn Thúy Uyên Phương, một nhà giáo dục khác tham gia tọa đàm, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc trẻ em học cách đặt câu hỏi. Theo bà, trong thời đại thông tin bùng nổ, khả năng ghi nhớ không còn là vũ khí tối ưu. Trẻ em cần học cách phân biệt thông tin, lắng nghe và phản biện.
“Chỉ khi biết hỏi, con mới không lạc lối giữa biển thông tin,” bà nói. Việc giáo dục trẻ không chỉ nhằm mục đích tạo ra những “con người công cụ” mà còn cần hướng tới việc phát triển “con người ý thức” – những người biết nghi ngờ, lựa chọn và chịu trách nhiệm với hành động của mình.
Vai Trò Của Người Thầy Trong Giáo Dục Hiện Nay
Nhà giáo dục Nguyễn Thúy Uyên Phương cũng nhấn mạnh vai trò then chốt của người thầy trong việc khơi gợi khả năng đặt câu hỏi từ học sinh. Theo bà, người thầy không chỉ là người truyền đạt kiến thức mà còn nên là người đồng hành cùng học sinh trong hành trình khám phá tri thức.
“Điều người thầy có thể làm tốt nhất là lắng nghe câu hỏi của học sinh và dẫn dắt các em tự đặt ra câu hỏi cho mình,” bà kết luận. Sự khuyến khích từ cả phụ huynh và thầy cô sẽ tạo ra môi trường lý tưởng cho trẻ phát triển tư duy phản biện.
Tóm Lại
Trong bối cảnh giáo dục hiện đại đầy thử thách, việc khuyến khích trẻ em đặt câu hỏi không chỉ giúp chúng phát triển tư duy độc lập mà còn trang bị cho chúng những kỹ năng cần thiết để tồn tại và thành công trong xã hội tương lai.
