AI trong giáo dục đại học: Cơ hội hay thách thức với sinh viên thời 4.0?
Trong thời đại công nghệ phát triển vượt bật, trí tuệ nhân tạo (AI) nói chung và Chat GPT nói riêng đang dần trở thành một phần không thể thiếu trong môi trường giáo dục đại học. Tuy nhiên, sự thâm nhập mạnh mẽ này đặt ra câu hỏi lớn: Liệu AI là công cụ hỗ trợ học tập hiệu quả hay là mối đe dọa đến sự trung thực và chất lượng giáo dục?
AI – Người bạn đồng hành mới của sinh viên
Với nhiều sinh viên hiện nay, việc sử dụng Chat GPT trong học tập đã trở nên phổ biến không kém sách giáo khoa hay máy tính cá nhân. Từ việc chỉnh sửa ngữ pháp, tổ chức nội dung ôn tập cho đến tạo thẻ ghi nhớ hay sơ đồ tư duy, AI đang hỗ trợ người học một cách toàn diện, tiết kiệm thời gian đồng thời nâng cao hiệu quả học tập cá nhân.
Theo báo cáo mới nhất từ Viện Chính sách Giáo dục Đại học (HEPI), gần 92% sinh viên đã sử dụng AI tạo sinh ở mức độ nào đó – một con số tăng mạnh so với 66% vào năm trước. Điều này cho thấy xu hướng tích hợp công nghệ vào đời sống học đường là không thể đảo ngược.
Công cụ học tập thông minh, không phải là lối tắt
Magan Chin, một nghiên cứu sinh ngành Chính sách công nghệ tại Đại học Cambridge, cho biết she thường xuyên tận dụng AI để nâng cao hiệu quả tự học. Thay vì sao chép tài liệu thụ động, cô nhập ghi chú bài giảng vào hệ thống để AI hỗ trợ tạo ra các câu hỏi ôn tập, tóm tắt chủ đề phức tạp và thậm chí gợi ý phương pháp tiếp cận khác nhau để mở rộng tư duy.
Đồng tình với quan điểm này, Jayna Devani – Trưởng bộ phận giáo dục quốc tế của OpenAI – khẳng định AI là công cụ tuyệt vời để làm rõ khái niệm, chia nhỏ nhiệm vụ và cá nhân hóa trải nghiệm học tập.
Giá trị học thuật vẫn là cốt lõi
Dù AI mang đến nhiều lợi ích đáng kể, giới học thuật vẫn bày tỏ lo ngại về việc lạm dụng công cụ này, đặc biệt là trong việc thực hiện bài tập và luận án. Theo Giáo sư Graham Wynn, Phó Hiệu trưởng phụ trách giáo dục tại Đại học Northumbria, sinh viên nên sử dụng AI để định hướng và hỗ trợ – nhưng tuyệt đối không nên phụ thuộc hoàn toàn vào nội dung do AI tạo ra.
Một trong những hiện tượng nguy hiểm là “ảo giác AI” – tình trạng công cụ này tạo ra thông tin sai lệch hoặc tài liệu tham khảo không có thực. Đây là lý do các trường đại học như Northumbria đã áp dụng hệ thống phát hiện nội dung sử dụng AI, để ngăn ngừa gian lận và duy trì tính trung thực trong học thuật.
Tại Đại học Nghệ thuật London (UAL), sinh viên còn được yêu cầu ghi lại nhật ký sử dụng AI nhằm đảm bảo minh bạch trong sáng tạo cá nhân. Đây là biện pháp khuyến khích sự tự giác và tư duy phản biện của người học.
Ranh giới nên rõ ràng, tư duy nên mở rộng
Câu hỏi đặt ra cho sinh viên hiện nay không chỉ là nên dùng AI hay không, mà là “dùng như thế nào cho đúng?”. Việc hiểu và ứng dụng AI đúng cách sẽ giúp người học phát triển toàn diện kỹ năng – từ khả năng sắp xếp kiến thức, đến tư duy phản biện, sáng tạo và độc lập suy nghĩ.
Thay vì để AI “thay thế”, các chuyên gia giáo dục nhấn mạnh vai trò đồng hành của công nghệ: hỗ trợ quy trình học tập, nâng cao hiệu suất – nhưng không làm mất đi giá trị thực sự của trải nghiệm đại học.
Trí tuệ nhân tạo đang và sẽ là một phần tất yếu của môi trường làm việc trong tương lai. Việc thành thạo công cụ này là kỹ năng cần thiết cho sinh viên thời đại 4.0. Tuy nhiên, như lời khuyến cáo từ UAL: “Hãy tiếp cận AI với sự tò mò, nhưng cũng phải tỉnh táo. Hãy để AI hỗ trợ, chứ đừng để nó quyết định thay bạn.”
