Hãy cùng Gỗ Giang khám phá về một loại hình trang trí cổ xưa qua những chia sẻ dưới đây. Đây là một phần không thể thiếu trong việc xây dựng các công trình tôn giáo như chùa, miếu, đình, phủ… Với nhiều ý nghĩa về khoa học, chính trị và văn hóa dân gian Việt Nam, loại hình trang trí này đã góp phần tạo nên bản sắc của đất nước.
1. Chạm khắc thủ công là gì?
Xuất phát từ nghệ thuật điêu khắc, khắc thủ công là quá trình tạo ra các tác phẩm nghệ thuật độc đáo bằng cách sử dụng dụng cụ kim loại cứng để tác động vào những chất liệu cứng như gỗ, đá, xương, ngà voi. “Điêu” có nghĩa là chạm khắc và những lối chạm trổ được gọi chung là điêu. Việc sử dụng dao cắt, đục hoặc đâm vào vật gì đó được gọi là khắc.
Các nghệ nhân sử dụng bàn tay khéo léo kết hợp với các công cụ chuyên dụng để khắc và mài bớt những phần thừa dựa trên ý tưởng ban đầu. Việc này giúp tạo ra những chi tiết mềm mại tinh tế và những đường nét uốn cong sống động.
2. Những kết cấu kiện nhà gỗ, nhà thờ họ truyền thống được chạm khắc thủ công
Hệ thống cấu trúc của nhà gỗ cổ truyền bao gồm nhiều thành phần như ván lá đề, thượng lương, câu đầu, xà nách, ván nong, rường, xà thượng, xà hạ, nghé bảy, bẩy, cửa,… Tất cả các chi tiết đều được thiết kế và chế tạo tỉ mỉ, với những họa tiết tinh xảo được chạm khắc trên toàn bộ kiến trúc của ngôi nhà.
Trong đó:.
Sự kết hợp giữa trang trí và khắc hoạ trên bàn thờ, giá thờ, bàn viết, giá sách, tập sách, bài thơ và các phụ kiện tôn giáo khác, cũng được tính đến.
3. Nghệ thuật chạm khắc thủ công nhà gỗ
Tại Việt Nam, nghệ thuật chạm khắc thủ công đang phát triển với nhiều ý tưởng mới và đa dạng theo phong tục tập quán và văn hóa đặc trưng của từng vùng miền. Dù vậy, chúng có thể được phân loại chính thành hai trường phái chính sau đây:
3.1. Phù điêu
Đó là hình thức điêu khắc được thực hiện trên bề mặt phẳng, được liên kết chặt chẽ với bề mặt đó. Bề mặt này đóng vai trò là nền tảng cơ bản và phông nền cho hình dạng được tạo ra từ đó. Nó có thể tạo ra sự ảo giác về chiều sâu không gian bằng cách tạo ra các lớp không gian xa hoặc gần.
Phù điêu được phân thành hai loại chính là phù điêu lồi và phù điêu khắc sâu. Đặc biệt, việc sử dụng nhiều tầng và kết hợp các cấu trúc phức tạp cho phép thể hiện độ sâu của một cảnh quan hoặc công trình kiến trúc thông qua phù điêu.
Nghệ thuật điêu khắc tuyệt vời mang đến sự sống động cho từng khối gỗ.
3.2. Chạm khắc
Phương pháp ảnh hưởng đến các khối hình tinh tế và nhỏ gọn nhất của bức chạm được dùng để thể hiện ý nghĩa của tác phẩm nghệ thuật hoặc thông thường. Nghệ thuật chạm khắc được chia thành hai lĩnh vực chính là chạm khắc trên khối hình và chạm khắc trên bề mặt phẳng. Chạm khắc đồ gỗ và tượng tròn là hai ví dụ điển hình cho lĩnh vực chạm khắc.
3.2.1. Khắc hoa văn.
Chạm khắc bằng tay từ gỗ hương độc đáo.
Các tác phẩm khắc nghệ thuật, từ lâu đến nay, vẫn mang giá trị văn hóa và nghệ thuật riêng biệt, tồn tại mạnh mẽ trong thời đại hội nhập văn hóa hiện nay, nhờ vào sự kiên trì và sáng tạo không giới hạn của các nghệ nhân với kỹ thuật tay nghề khéo léo.
3.2.2. Khắc hoạt động trên giống cây trồng.
Nghệ thuật chạm khắc nhà gỗ là biểu tượng của sự trang trí và tôn kính với các công trình kiến trúc truyền thống như nhà gỗ, nhà thờ họ và thiết kế chùa chiền. Nó thể hiện tinh túy từng đường nét được thể hiện bởi bàn tay khéo léo của con người. Trong nghệ thuật này, hình ảnh của linh vật “Tứ Linh” được sử dụng để thể hiện.
Chạm khắc bằng tay để trang trí cho nhà gỗ và nhà thờ là một nghề thủ công đầy tinh tế.
3.2.3. Khắc họa phong cảnh.
Chạm khắc phong cảnh là một trong những phương thức trang trí đồ gỗ hoặc nhà thờ họ được sử dụng rộng rãi, bao gồm cả chạm khắc con giống và hoa văn. Những hình ảnh nhân cách hóa như mai, trúc, rồng, phượng… Được tạo nên từ những bức tranh phong cảnh đa dạng và đầy màu sắc. Điều này mang đến cho chạm khắc phong cảnh sự ưa chuộng và được gọi là chạm khắc nhân cách hóa, đặc biệt khi một số công trình không thể chạm khắc hình tượng “tứ linh” do tín ngưỡng tôn giáo khác nhau. Bên cạnh đó, các hình ảnh cỏ cây, hoa lá tượng trưng cho các mùa trong năm như Xuân, Hạ, Thu, Đông mang đến sức sống và nhiệt huyết mới cho cuộc sống thường nhật.
Một mỹ thuật độc đáo là tạo hình gỗ để trang trí kiến trúc cổ truyền và nội thất. Kết hợp hài hòa với mỹ thuật phác họa, cách bố trí tài ba của thợ mộc đã đóng góp vào việc tạo ra một lĩnh vực nghệ thuật dân gian độc nhất vô nhị trong kho tàng nghệ thuật toàn cầu. Có thể khẳng định, đó là một mỹ thuật độc đáo.
Xin vui lòng liên hệ đến Đường dây nóng 0933.666.929 (Phạm Sơn) hoặc Nghệ Nhân Quốc Gia -Ths.KTS – Nguyễn Giang – 0912.666.929 để được tư vấn nhanh chóng và chu đáo bởi đội ngũ kiến trúc sư hàng đầu, có kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực thiết kế và xây dựng nhà gỗ, cũng như các mẫu nhà đẹp khác. Gỗ Giang là một trong những công ty uy tín và chuyên nghiệp hàng đầu Việt Nam trong việc thiết kế và xây dựng nhà gỗ, nhà thờ họ cũng như các dự án khác tại Chàng Sơn.